Cứ vào dịp giáp tết cổ truyền, người Việt Nam ta thường quan tâm đến rất nhiều điều kiêng kỵ vào những ngày đầu năm mới với mong muốn và hy vọng cả năm mọi điều may mắn và an lành nhất sẽ đến với gia đình mình.

Vì sao Việt Nam có tục kiêng quét nhà 3 ngày Tết

Ảnh minh họa (Internet)

Tục này bắt nguồn từ một điển tích của Trung Quốc ghi trong “Sưu thần ký”. Có người lái buôn tên là Âu Minh, đi qua hồ Thanh Thảo được thủy thần cho một người hầu tên là Như Nguyệt, đem về nhà được vài năm thì Âu Minh ăn nên làm ra, nhà rất giàu.

Một hôm, vào ngày mồng một Tết, vì làm vỡ chiếc bình quý, Âu Minh đánh Như Nguyệt, cô sợ quá chui vào đống rác ở góc nhà. Vợ Âu Minh không để ý nên vô tình quét nhà hót luôn cả đống rác có Như Nguyệt bên trong đổ đi. Từ đó nhà Âu Minh lại nghèo đi. Người ta bảo Như Nguyệt chính là thần tài và lập bàn thờ để thờ. Từ đó có tục kiêng quét rác, đổ rác trong ba ngày đầu năm và đó trở thành một phong tục dân gian vào dịp Tết Nguyên đán.

Còn Việt Nam lại có cách lý giải khác về chuyện “kiêng quét nhà”. “Sự tích cái chổi” kể rằng ngày xưa trên trời có một người đàn bà nấu ăn rất khéo tay nên Ngọc Hoàng giao cho bà chuyên trông nom công việc nấu ăn ở thiên trù. Nhưng bà thường xuyên ăn cắp rượu thịt để ăn và cho người yêu của mình là một người chăn ngựa trên thiên đình.

Một hôm, Ngọc Hoàng mở tiệc đãi quần thần. Giữa lúc cỗ đang bày lên mâm thì người yêu của bà đến, bà giấu người yêu vào góc chạn và người này đã ngồi tự ý bốc trộm đồ ăn trên mâm cỗ. Khi Ngọc Hoàng và quần thần đến dùng cỗ thì phát hiện mâm nào cũng đã bị ăn dở. Ngọc Hoàng đã không nén nổi cơn tức giận.

Người đàn bà nấu bếp cúi đầu nhận tội và bị Ngọc Hoàng đày xuống trần, bắt phải làm chổi để phải làm việc luôn tay không nghỉ và tìm thức ăn trong những rác rưởi dơ bẩn của trần gian.

Lâu về sau, thấy phạm nhân bày tỏ là phải làm khổ sai ngày này qua tháng khác không lúc nào được nghỉ, Ngọc Hoàng thương tình ra lệnh cho nghỉ ba ngày trong một năm. Ba ngày đó là ba ngày Tết Nguyên đán. Bởi vậy đời sau trong dịp Tết Nguyên đán, người ta có tục lệ kiêng không quét nhà để cho chổi được nghỉ.

Ý nghĩa của tục kiêng quét nhà?

Do vậy, theo tục lệ, người Việt thường kiêng quét nhà vào 3 ngày Tết, đặc biệt là ngày mùng 1 Tết để “chổi” được nghỉ ngơi, đồng thời không quét đi may mắn, tiền bạc, lộc lá của gia đình khỏi nhà. Nếu có rác thì người dân sẽ vun vào góc nhà (không dùng chổi) và đợi sau mùng 3 Tết mới hót đổ đi.

Cách xử lý rác trong 3 ngày tết 

Ảnh minh họa (Internet)

Trong những ngày này, hẳn khối lượng rác xả trong mỗi gia đình sẽ rất nhiều. Không những thế, công nhân môi trường cũng được nghỉ Tết, không làm việc. Vì vậy, các gia đình nếu quét nhà thì chỉ nên thu dọn rác gọn một góc trong nhà, chứ không mang bỏ vào thùng rác.

Theo một chuyên gia về nghiên cứu văn hóa Việt Nam, việc kiêng kỵ quét nhà, đổ rác này còn tùy thuộc vào quan niệm và tín ngưỡng riêng của từng người, từng gia đình. Song, nếu hiểu biết các tập tục ngày Tết sẽ giúp người ta biết cách cư xử sao cho tế nhị, tránh gây hiểu lầm, khó xử trong các mối quan hệ.

Trúc Chi t/h