Ông Donald Trump hôm 9/11 đã sa thải Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper, động thái chưa từng tiền lệ của một tổng thống sau khi thất bại trong bầu cử.
Quan hệ ông Trump với Bộ trưởng Quốc phòng Esper đã không tốt mấy tháng nay khi tổng thống Mỹ cho rằng người đứng đầu Lầu Năm Góc không đủ trung thành với mình.
Theo AP, quyết định này được dự đoán từ sớm khi ông Trump rất không hài lòng với ông Esper hồi mùa hè, khi hai người có quan điểm khác biệt về triển khai quân đội trong đợt biểu tình hồi tháng 6.
Thông báo sa thải trên Twitter
Ông Trump thông báo quyết định qua Twitter, nói Christopher Miller, Giám đốc Trung tâm Chống khủng bố Quốc gia, sẽ đảm nhận vai trò bộ trưởng quốc phòng tạm quyền “ngay lập tức”. Quyết định của ông Trump bỏ qua nhân vật số 2 của Lầu Năm Góc là Thứ trưởng Quốc phòng David Norquist.
“Mark Esper đã bị chấm dứt. Tôi cám ơn ông vì những cống hiến”, ông Trump tweet.
Các quan chức quốc phòng nói ông Miller đã tới Lầu Năm Góc từ đầu buổi chiều để tiếp quản công việc và Chánh văn phòng Nhà Trắng Mark Meadows đã thông báo với ông Esper quyết định sa thải trước khi Tổng thống Trump thông báo trên Twitter.
Các quan chức quốc phòng khác thì bị bất ngờ và chỉ biết tin này qua truyền thông.
Động thái đột ngột sa thải Bộ trưởng Esper làm dấy lên câu hỏi ông Trump sẽ làm gì trong hơn 70 ngày tới trước khi rời Nhà Trắng, bao gồm cả việc điều chỉnh sự hiện diện của quân Mỹ ở nước ngoài và các thay đổi an ninh khác.
Phe Dân chủ phản đối
Quyết định này nhanh chóng bị các nghị sĩ phe Dân chủ chỉ trích.
“Sa thải lãnh đạo an ninh quốc gia trong giai đoạn chuyển giao là động thái gây bất ổn mà sẽ chỉ khuyến khích thêm đối thủ của chúng ta, đặt đất nước vào mối nguy lớn”, Hạ nghị sĩ Adam Smith từ Washington, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Hạ viện, nói. “Quyết định sa thải Bộ trưởng Esper của Tổng thống Trump vì oán giận không chỉ là trẻ con mà còn rất thiếu thận trọng”.
Thượng nghị sĩ Tim Kaine, thành viên Ủy ban Quân vụ và Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, nói sa thải ông Esper “trong những tuần cuối của một tổng thống không có ích gì mà chỉ gây ra bất ổn cho quốc phòng nước Mỹ”.
Động thái này có thể gây bất an với các đồng minh và giới lãnh đạo quốc phòng, khiến giai đoạn chuyển giao thêm gập ghềnh khi ông Joe Biden đang chuẩn bị tiếp quản Nhà Trắng.
Các cựu tướng lĩnh khác cũng lên tiếng. Jim Stavridis, Đô đốc hải quân đã nghỉ hưu và từng là trợ lý cao cấp của của Bộ trưởng Quốc phòng Donald Rumsfeld (phe Cộng hòa), viết trên Twitter rằng quyết định này khó hiểu.
“Mọi thứ đang bất ổn trên thế giới, điều này không giúp gì”, ông viết. “Chúng ta cần tạo giai đoạn chuyển giao ổn định – hy vọng là các đối thủ sẽ không lợi dụng việc này”.
Ông Biden chưa nói sẽ bổ nhiệm ai làm bộ trưởng quốc phòng, nhưng nhiều dự đoán nói ông sẽ bổ nhiệm một ứng viên nữ cho vị trí này – bà Michele Flournoy. Bà Flournoy đã nhiều lần làm ở Lầu Năm Góc từ những năm 1990 với lần gần nhất là Thứ trưởng Quốc phòng giai đoạn 2009-2012.
Bà được coi là nhân vật trung dung của phe Dân chủ và được các đồng minh của Mỹ coi là có chính sách ổn định và ủng hộ việc hợp tác quân sự ở nước ngoài.
Cho tới nay ông Trump vẫn chưa chính thức chấp nhận thua cuộc trong cuộc bầu cử tổng thống 3/11 và tiếp tục các vụ kiện với hy vọng lật đổ kết quả.
Các tổng thống Mỹ tái cử thường thay thế thành viên nội các, bao gồm cả bộ trưởng quốc phòng, nhưng những tổng thống thất cử thường giữ bộ trưởng quốc phòng cho tới ngày nhậm chức của chính quyền mới để đảm bảo ổn định an ninh quốc gia.
Quan hệ căng thẳng giữa ông Esper với Tổng thống Trump gần như đổ vỡ từ mùa hè trong đợt bất ổn vì biểu tình, dẫn tới những tranh luận trong chính quyền về vai trò của quân đội trong đối phó với các bất ổn trong nước.
Ông Esper phản đối sử dụng quân đội để đàn áp biểu tình ở Washington DC, điều khiến ông Trump nổi giận.
Trong 16 tháng nắm quyền, ông Esper nhìn chung ủng hộ chính sách của ông Trump nhưng ông được dự đoán sẽ từ chức hoặc bị loại nếu ông Trump tái cử.
