Thời tiết đang trong những ngày “khó tính”, đêm và sáng trời lạnh giá, buổi trưa có nắng rất hanh khô, do vậy lượng nước tiêu hao trong cơ thể khá lớn, trong khi nhiều người lại ngại uống nước, dễ dẫn dến mất nước.

Tình trạng mất nước gây hệ lụy xấu cho sức khỏe người cao tuổi.

Mất nước ở người cao tuổi tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng có thể gây ra các dấu hiệu kín và khó nhận biết, nhưng để lại hậu quả rất lớn ở người cao tuổi. Do đó, những người chăm sóc người già nên học cách nhận biết các dấu hiệu của nó, tìm hiểu các biện pháp khắc phục và cách phòng ngừa.

Xác định dấu hiệu bệnh tật ở người thân cao tuổi đôi khi không hề đơn giản. Một số bệnh có dấu hiệu rõ ràng, nhưng một số tuy không có triệu chứng nhưng ngày qua ngày có tác động tinh vi đến sức khỏe.

Tại sao cơ thể người cao tuổi dễ bị mất nước?
Mất nước ở người cao tuổi xảy ra khi lượng nước mà họ mất nhiều hơn lượng nước họ nạp vào. Cơ thể cần có đủ chất lỏng để điều hòa huyết áp, kiểm soát nhiệt độ bằng cách đổ mồ hôi và loại bỏ chất thải. Một số lý do mất nước của người cao tuổi được liệt kê dưới đây:

Thuốc: Nhiều người cao niên đang dùng các loại thuốc khác nhau. Một số loại thuốc là thuốc lợi tiểu trong khi một số loại tăng tiết mồ hôi ở bệnh nhân như thuốc kháng histamin và thuốc nhuận tràng.

Giảm cảm giác khát: Cảm giác khát giảm dần theo tuổi tác. Một số người cao niên không đủ sức để uống nước khi khát. Một số người dựa vào những người chăm sóc không thể biết khi nào họ khát, do đó dẫn đến mất nước.

Giảm chức năng thận: Chức năng thận trong cơ thể giảm theo tuổi tác và điều này gây ra sự suy giảm trong bảo tồn chất lỏng. Chức năng giảm tiến triển sau 50 năm nhưng nó trở nên cấp tính và đáng chú ý hơn sau 70 năm.

Bệnh tật: Người cao tuổi có thể bị mất nước nhanh chóng vì một số bệnh như nôn mửa và/hoặc tiêu chảy.

Chăm sóc người cao tuổi cần quan tâm tới nước uống để tránh mất nước.

Các triệu chứng mất nước ở người cao tuổi
Dấu hiệu mất nước nhẹ: Nhức đầu; Khó chịu hoặc buồn ngủ; Miệng khô hoặc lưỡi khô với nước bọt đặc; Cảm thấy không khỏe và yếu mệt; Chuột rút; Không đi tiểu hoặc đi tiểu một lượng nhỏ hoặc nước tiểu màu vàng đậm…

Dấu hiệu mất nước nghiêm trọng: Mạch yếu nhanh; Thở nhanh bất thường; Đầy hơi; Co giật; Khô mắt; Co thắt cơ nghiêm trọng và co thắt ở dạ dày, lưng và chân tay; Huyết áp thấp; Da nhăn nheo không có độ đàn hồi…

Biến chứng có thể gây ra do cơ thể mất nước
Mất nước ở người cao tuổi có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng khi không được điều trị kịp thời. Những biến chứng này bao gồm:

Kiệt sức do nhiệt: Người già có thể gặp những chấn thương do nhiệt nếu không uống đủ nước khi tập thể dục mạnh hoặc đổ mồ hôi nhiều. Các thương tích có mức độ nghiêm trọng khác nhau và bao gồm chuột rút do nhiệt, kiệt sức vì nóng và say nắng đe dọa tính mạng.

Phù não: Đôi khi cơ thể hấp thụ quá nhiều trong các tế bào khi một người già uống nước sau một thời gian mất nước. Lượng nước dư thừa gây ra sưng phù ở một số tế bào. Biến chứng nghiêm trọng dẫn đến khi các tế bào não bị phù.

Hôn mê bất tỉnh: Các chất điện giải như natri và kali giúp truyền tín hiệu từ tế bào này sang tế bào khác. Thông điệp có thể lẫn lộn khi điện giải mất cân bằng. Điều này có thể gây ra co giật cơ không tự nguyện và bất tỉnh trong một số trường hợp.

Sốc giảm thể tích máu: Đây là hậu quả nghiêm trọng và đôi khi đe dọa đến tính mạng do tình trạng mất nước ở người cao tuổi. Sốc do giảm thể tích máu là hậu quả của tình trạng giảm tiền gánh do mất thể tích dịch trong lòng mạch (có thể do mất máu toàn phần hoặc chỉ mất dịch hoặc huyết tương). Giảm tiền gánh sẽ dẫn đến giảm cung lượng tim và tăng sức cản mạch hệ thống để bù trừ cho tình trạng giảm cung lượng tim và duy trì tưới máu cho những cơ quan quan trọng. Nếu phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể không để lại di chứng. Nếu phát hiện muộn và điều trị không kịp thời, tình trạng tụt huyết áp kéo dài dẫn tới suy đa tạng và tử vong.

Suy thận: Có khả năng đe dọa tính mạng và xảy ra khi thận người già không thể loại bỏ chất độc và chất lỏng dư thừa trong máu.

Khi nào cần tìm kiếm sự trợ giúp y tế?
Một người cao tuổi nên đi khám bác sĩ ngay lập tức nếu người đó có các triệu chứng sau đây: Nôn nhiều; Đi ngoài phân có máu hoặc đen; Có dấu hiệu mất nước nhẹ hoặc trung bình; Bị tiêu chảy nặng, có hoặc không có sốt hoặc nôn; Ít hoạt động, buồn ngủ nhiều hơn bình thường, mất phương hướng hoặc cáu kỉnh.

Người chăm sóc nên gọi xe cứu thương hoặc nhanh chóng đến phòng cấp cứu gần nhất nếu người đó nghi ngờ rằng người già trong nhà bị mất nước nghiêm trọng.

Có thể bổ sung nước cho người cao tuổi bằng các loại nước hoa quả, sữa.

Khắc phục tình trạng mất nước ở người cao tuổi
Một biện pháp khắc phục tình trạng mất nước ở người cao tuổi là cho uống nước và khuyến khích người đó:

Nhâm nhi nước với số lượng nhỏ.

Uống đồ uống có chứa chất điện giải hoặc carbohydrate.

Uống từng hớp nhỏ nhiều lần đồ uống thể thao và nước trái cây.

Uống nước ngay cả khi không kh
át.

Bạn có thể làm mát người bị mất nước nếu người đó có nhiệt độ cao hoặc tiếp xúc với nhiệt độ cao theo các cách sau:

Cởi bỏ quần áo dư thừa và nới lỏng quần áo còn lại.

Đặt người cao tuổi trong phòng điều hòa để khôi phục nhiệt độ cơ thể trở lại bình thường và phá vỡ chu kỳ tiếp xúc với nhiệt.

Xịt nước ấm bằng máy phun sương hoặc bình xịt lên bề mặt da tiếp xúc với nhiệt.

Không để da tiếp xúc với lạnh quá mức như nước đá hoặc túi chườm lạnh.

Cách nào ngăn ngừa mất nước ở người cao tuổi?
Một số cách để ngăn ngừa mất nước ở người cao niên bao gồm:

Khuyến khích người cao tuổi uống chất lỏng với số lượng nhỏ trong suốt cả ngày thay vì số lượng lớn cùng một lúc.

Đảm bảo người cao tuổi uống 5 ly nước (mỗi ly 250ml) mỗi ngày,

Khuyến khích người cao tuổi ăn thực phẩm nhiều nước để đáp ứng nhu cầu nước hàng ngày, có thể bao gồm các sản phẩm từ sữa, trái cây và rau củ quả.

Để giúp người cao tuổi dễ dàng uống nhiều nước hơn một cách tự nguyện, bạn có thể chuẩn bị các thức uống bao gồm nước trái cây, nước hoặc sữa trong mỗi bữa ăn và đặt đồ uống yêu thích của họ gần đó.

Người chăm sóc và người cao tuổi nên biết các dấu hiệu mất nước sớm để khắc phục và không để xảy ra các biến chứng do mất nước.

BS. Trịnh Hồng Minh (Sức khỏe & Đời sống)