Viêm phế quản (VPQ) là một trong những bệnh lý viêm nhiễm tại đường hô hấp trên rất thường gặp. Tác nhân gây bệnh thường gặp nhất là virus nhưng cũng không ít trường hợp viêm do vi khuẩn. Từ đó, việc điều trị và theo dõi cũng hoàn toàn khác nhau.
Phân biệt VPQ do virus và do vi khuẩn
Virus là nguyên nhân của 60-70% các trường hợp VPQ. Các loại virus thường gây bệnh là các chủng có ái tính với đường hô hấp trên như hợp bào hô hấp, virus cúm, á cúm hoặc Adenovirus. Bệnh thường biểu hiện nhẹ, tự thuyên giảm mà không cần điều trị đặc hiệu.
VPQ do vi khuẩn thường ít gặp hơn, chủ yếu là do tình trạng bội nhiễm thêm trong lúc sức đề kháng đang bị suy yếu. Các loại vi khuẩn gây bệnh thường gặp như phế cầu, Haemophilus influenzae, tụ cầu, liên cầu,…
Do tác nhân gây bệnh khác nhau, biểu hiện VPQ do virus và VPQ do vi khuẩn nhìn chung cũng có nhiều điểm khác biệt.
Triệu chứng VPQ do virus: Hay gặp trong mùa dịch cúm hoặc mùa đông xuân thay đổi thời tiết, tốc độ lây lan rất nhanh qua đường hô hấp hay tiếp xúc. Khởi đầu là các biểu hiện viêm long đường hô hấp trên rất rầm rộ, bao gồm ho, hắt hơi, ngạt mũi, chảy nước mắt nước mũi, kèm theo đó bệnh nhân đau đầu, đau mỏi người, đau rát họng, khàn tiếng, ho khan hoặc ho có đờm trắng trong.
Triệu chứng VPQ do vi khuẩn: Có biểu hiện ban đầu tương tự như do virus kèm bộc lộ hội chứng nhiễm trùng. Bệnh nhân hốc hác, môi khô, lưỡi bẩn, hơi thở hôi và có thể đi kèm với sốt cao. Người bệnh ho khạc đờm mủ, đờm đục hoặc đờm màu xanh vàng.
Điểm khác biệt nữa của VPQ do vi khuẩn là bệnh lý này hoàn toàn không có khả năng tự thuyên giảm. Thậm chí, nếu không điều trị tích cực ngay từ đầu, người bệnh dễ bị bội nhiễm, vi khuẩn đi vào đường máu gây nhiễm trùng huyết, suy đa cơ quan và đôi khi nguy kịch đến tính mạng.
Việc điều trị hai bệnh cảnh của VPQ cũng hoàn toàn khác nhau. Trong điều trị VPQ do virus, chủ yếu là điều trị hỗ trợ, điều trị triệu chứng như hạ sốt, giảm đau và phòng ngừa bội nhiễm. Bên cạnh đó, người bệnh cũng được khuyến khích uống nhiều nước, ăn thêm hoa quả để nâng cao sức đề kháng. Kháng sinh không được dùng trong trường hợp VPQ do virus. Bởi kháng sinh không trị được virus, trừ trường hợp có bội nhiễm vi khuẩn. Với các trường hợp VPQ do siêu vi bị bội nhiễm mức độ nặng hay nhiễm trùng từ đầu với chủng có độc tính cao, phải nhập viện điều trị nội trú để được theo dõi sát diễn tiến bệnh, tránh xảy ra biến chứng.
Đối với điều trị VPQ do vi khuẩn, việc dùng kháng sinh là bắt buộc để khống chế và tiêu diệt vi khuẩn. Các nhóm kháng sinh được lựa chọn ban đầu là beta-lactam hoặc quinolone hô hấp với liều lượng và số lần dùng trong ngày, số ngày dùng thuốc cần được tuân thủ nghiêm ngặt.
Cách phòng tránh VPQ
Nguy cơ mắc các bệnh VPQ khi hút thuốc lá là rất cao. Vì thế, cách phòng tránh bệnh hiệu quả nhất là nói không với thuốc lá.
Cần tích cực tạo cho mình sức đề kháng mạnh mẽ. Uống nhiều nước. Việc uống đủ nước sẽ hạn chế sự tắc nghẽn sung huyết, giúp đào thải các độc tố gây hại ra khỏi cơ thể. Bổ sung đầy đủ các dưỡng chất. Tăng cường ăn rau xanh, trái cây giàu vitamin, các thực phẩm dễ tiêu hóa như bột mì, ngũ cốc, sữa, trứng gà… Hạn chế đồ ăn cay nóng, chiên xào cũng như không uống rượu bia, đồ uống có ga.
Để phòng bệnh VPQ tốt nhất, cần chăm sóc cơ thể đúng cách, giữ ấm vào mùa đông và thoáng mát vào mùa hè. Nên vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý; rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
Người bị VPQ có đường thở rất nhạy cảm với các tác nhân gây dị ứng. Vì thế, cần hạn chế tiếp xúc các tác nhân gây dị ứng và môi trường ô nhiễm gây các bệnh đường hô hấp.
