Trong vòng 10 năm, tỉnh Nghệ An có hơn 8.000 vụ bạo lực gia đình, trong đó nạn nhân chủ yếu là phụ nữ và trẻ em. Chính vì vậy, hoạt động trợ giúp pháp lý cho phụ nữ và trẻ em gái khuyết tật là vấn đề vô cùng quan trọng và cấp thiết.

Giật mình với con số bạo lực giới

Bạo lực gia đình luôn là nỗi bức xúc, thu hút sự quan tâm của toàn xã hội, là nguyên nhân làm suy giảm sự bền vững hạnh phúc gia đình. Ngoài những hậu quả về mặt xã hội và nền tảng đạo đức truyền thống, bạo lực gia đình còn tác động tiêu cực đến đời sống kinh tế – xã hội, ảnh hưởng tới an ninh, trật tự và an toàn xã hội.

Với mong muốn được nâng đỡ, che chở và xoa dịu nỗi đau cho gia đình, bản thân và trẻ em gái bị khuyết tật để xây dựng một xã hội không có bạo lực nói chung và bạo lực trẻ em gái khuyết tật, mới đây, Trung tâm Hành động vì sự nghiệp phát triển cộng đồng ACDC phối hợp với Trung tâm Trợ giúp pháp lý tỉnh Nghệ An (TGPL) và Hội khuyết tật tỉnh tổ chức Hội thảo “Tăng cường năng lực trợ giúp pháp lý cho phụ nữ và trẻ em gái khuyết tật trong vấn đề bạo lực giới tại tỉnh Nghệ An”.

Tại cuộc hội thảo các bên đã chia sẽ về tình hình thực tiễn và kinh nghiệm trợ giúp pháp lý cho phụ nữ và trẻ em gái khuyết tật liên quan đến vấn đề bạo lực giới tại tỉnh Nghệ An và đưa ra các giải pháp nhằm hướng tới mục tiêu giảm thiểu tình trạng bạo lực trên cơ sở giới đối với phụ nữ và trẻ em gái trên địa bàn tỉnh Nghệ An.

Theo các số liệu về các vụ bạo lực gia đình từ năm 2009 – 2019, tại Nghệ An xảy ra 8.390 vụ bạo lực gia đình được phát hiện và xử lý. Đa số nạn nhân của những vụ bạo lực trên là phụ nữ và trẻ em gái. Tính theo trung bình mỗi năm có 839 vụ bạo lực giới xảy ra trên toàn tỉnh. Đây chưa hẳn là con số thống kê đầy đủ nhưng cũng đủ cho thấy mức độ vi phạm và công tác chống bạo lực giới đang là vấn đề gây nhức nhối.

Tại hội thảo Tiến sĩ Tạ Thị Minh Lý – Chủ tịch Hội bảo trợ Tư pháp cho người nghèo Việt Nam cho biết, việc xử lý hình sự các đối tượng vi phạm cũng gặp rất nhiều khó khăn. Bởi đa số nạn nhân bị bạo lực không dám tố cáo tội phạm, trong khi đó, nhiều loại tội chỉ khởi tố khi có yêu cầu của người bị hại; Cơ quan điều tra cũng chưa thực sự muốn vào cuộc với các vụ bạo lực gia đình vì xác định chứng cứ khó khăn,…; việc giám định thương tích, giám định tài sản,…còn tốn kém, khó áp dụng, chưa kể các kết luận giám định cũng khác nhau; bạo lực gia đình gây hậu quả nghiêm trọng thì mới xử lý được hình sự hoặc theo quy định của pháp luật hiện nay phải có kết quả giám định thương tích từ 11% trở lên mới khởi tố hình sự; các địa phương còn che giấu vì thành tích, không muốn tố cáo các vụ bạo lực gia đình,…

Theo ông Lê Văn Lý – Trưởng phòng nghiệp vụ, Trung tâm TGPL, từ ngày 1/1/2019 đến nay (tháng 9/2020) tổng số vụ việc của trung tâm là 1471 vụ việc, vụ việc Trợ giúp pháp lý cho người khuyết tật có 49 vụ việc, trong đó bào chữa 19, bảo vệ 30. Trong đó, có 22 vụ việc là bảo vệ phụ nữ và trẻ em gái khuyết tật, chiếm 45% trong tổng số vụ việc TGPL cho người khuyết tật và chỉ chiếm 1,49% tổng số vụ việc của trung tâm.

Kiến nghị các cấp giải quyết

Lý do chủ yếu dẫn đến bạo lực giới là từ nhận thức của chính nạn nhân. Một số phụ nữ khuyết tật /gia đình họ còn nhiều mặc cảm, tự ti nên âm thầm chịu đựng hậu quả mà không chia sẻ vì tư tưởng ngại dư luận, sợ bị trả thù; chưa tin tưởng vào sự hỗ trợ bảo vệ từ các tổ chức xã hội, cơ quan có thẩm quyền như chính quyền cơ sở; trung tâm TGPL Nhà nước, cơ quan công an,….

Lý do nữa là từ sự kỳ thị giới trong xã hội còn khá phổ biến đặc biệt với phụ nữ, trẻ em khuyết tật; Công tác phổ biến, tuyên truyền pháp luật tuy đã nổ lực nhưng hiệu quả còn nhiều hạn chế, nạn nhân chưa nhận thức đầy đủ về quyền của họ, thiếu kỹ năng phòng chống bạo lực về giới.

Luật sư Lê Hải Yến, Trưởng phòng Luật trung tâm AĐC kiến nghị, trước thực trạng trên, việc tăng cường các biện pháp phổ biến, tuyên truyền phòng chống bạo lực giới cho phụ nữ, trẻ em gái khuyết tật cần được đẩy mạnh. Tăng cường hơn nữa vai trò của các tổ chức chính trị xã hội, tổ chức xã hội như hội Người khuyết tật, Hội phụ nữ và Câu lạc bộ phụ nữ khuyết tật địa phương…để hỗ trợ người khuyết tật trong phòng, chống bạo lực về giới. Khuyến khích nạn nhân của bạo lực giới chia sẻ về vụ việc. Bên cạnh đó, cần chủ động trong thông tin phối hợp với cơ quan có thẩm quyền trong phòng chống bạo lực về giới,…

Đối với UBND các cấp, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cần tăng cường các giải pháp khuyến khích tố giác, trình báo với các cơ quan chức năng Nhà nước có thẩm quyền và tăng cường phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức nhằm xử lý khấn trương, kịp thời các vụ bạo lực về giới. Thông tin rộng rải địa chỉ, số điện thoại các cơ quan, đơn vị: UBND các cấp, công an, cơ sở khám, chữa bệnh, trợ giúp pháp lý,…đề nghị người bị hại, cá nhân, tổ chức liên hệ khi cần hỗ trợ, bảo vệ khi có hành vi bạo lực giới. Có những biện pháp hỗ trợ, bảo vệ phù hợp với nạn nhân có hành vi bạo lực giới là phụ nữ và trẻ em gái khuyết tật.